Życiorys Bpa Kisiela

Ksiądz Biskup Edward Kisiel urodził się 24 lutego 1918 r. w Jundziłłowie na Wileńszczyźnie. Jego rodzice, Aniela i Franciszek, zajmowali się rolnictwem. Rodzina Kisielów była bardzo religijna, co wpłynęło na ukształtowanie przyszłego Kapłana i Biskupa. Do szkoły powszechnej uczęszczał w Jundziłłowie, następnie w Starym i Nowym Pohoście oraz w Hermanowiczach. W 1932 r. rozpoczął naukę w Państwowym Gimnazjum w Dziśnie, a w trzy lata później przeniósł się do Państwowego Gimnazjum w Pińsku, gdzie w 1937 r. zdał maturę. W tymże roku wstąpił do Archidiecezjalnego Wyższego Seminarium Duchownego w Wilnie, które ukończył w 1943 r. Święcenia kapłańskie przyjął w Warszawie w 1943 r., co było związane z zawieruchą wojenną. Jako kleryk został aresztowany z zamiarem wywiezienia na roboty do Niemiec. Dzięki pomocy mieszkańców Warszawy uciekł z transportu i ukrywał się u braci zakonnych. 26.02.1943 r. przyjął święcenia z rąk biskupa pińskiego Kazimierza Bukraby.

Pierwszą parafią ks. Kisiela była Czarna Wieś, gdzie pracował przez 9 miesięcy. W latach 1944-1945 był wikariuszem w parafii Uhowo, po czym przeniesiony został do parafii św. Rocha w Białymstoku. Tutaj pełnił posługę głównie jako prefekt szkół. Do jego obowiązków, poza nauczaniem religii, należało odprawianie Mszy św. dla uczniów, organizacja rekolekcji, nabożeństw i niektórych uroczystości szkolnych. Uczestniczył w wychowaniu dzieci i młodzieży, żywo angażował się w sprawy szkoły. W 1950 r. rozpoczął studia doktoranckie na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Warszawskiego. Tytuł doktora teologii (dogmatyka) otrzymał w 1953 r. Cztery lata później ks. Kisiel został mianowany archidiecezjalnym wizytatorem nauki religii. Funkcję tę pełnił przez 19 lat. Polegała ona nie tylko na wizytowaniu katechetów. Zakres obowiązków ks. Kisiela był znacznie szerszy. Jako wizytator uczestniczył w ogólnopolskich spotkaniach katechetycznych, organizował konferencje i spotkania mające na celu dokształcanie katechetów, m.in. zorganizował kurs katechetyczny dla osób zakonnych i świeckich. Czuwał nad formacją duchową, moralną i intelektualną osób nauczających religii. Ks. Edward Kisiel nie ograniczał się do spotkań typowo formacyjnych, czy organizacyjnych. Pamiętał i uczestniczył w jubileuszach katechetów, towarzyszył odchodzącym na emeryturę, żegnał tych, którzy osiągnęli kres życia na ziemi.

W 1971 r. ks. Kisiel został powołany na kanclerza kurii biskupiej, a 5 lat później na wikariusza kapitulnego Archidiecezji w Białymstoku. W tymże roku, w maju, otrzymał nominację na biskupa tytularnego Limaty i Administratora Apostolskiego Archidiecezji w Białymstoku. Jego hasłem biskupim stały się słowa: „Evangelizare misit me” (Posłał mnie, abym głosił Ewangelię). Jako biskup – pierwszy katecheta w diecezji - żywo interesował się sprawami katechetycznymi, zwłaszcza katechetami i katechizowanymi, których otaczał ojcowską troską. Ogromną wagę przywiązywał nadal do formacji katechetów, czego wyrazem było m.in. erygowanie w 1978 r. Archidiecezjalnego Studium Katechetycznego. Bp Kisiel był bardzo przychylny katechetom świeckim, popierał ich inicjatywy, m.in. powstanie miesięcznika „Na drogach katechezy”.

W 1991 r. bp Kisiel został pierwszym Ordynariuszem nowo powstałej Diecezji Białostockiej, a niecały rok później – Arcybiskupem Archidiecezji Białostockiej. W maju 1993 r. Arcybiskup przeszedł na emeryturę. Zmarł w Białymstoku 28 września 1993 r.

We wspomnieniach, Ksiądz Biskup jest ukazany jako ten, który najbardziej troszczył się o katechizację dzieci i młodzieży (Bp Szymecki). Potwierdzają to również protokoły z Konferencji Katechetycznych. Biskup wypowiadając się o dziele ewangelizacji mówi: Przez wszystkie lata kapłańskie najbardziej absorbowała mnie dziedzina katechizacji. Temu zagadnieniu poświęcałem najwięcej uwagi. Dzięki Jego staraniom udało się otworzyć Archidiecezjalne Kolegium Teologiczne i Studium Teologiczne. Troszcząc się o zbawienie innych, doskonale wiedział, że najskuteczniejszym środkiem realizacji tej misji jest praca nad własnym uświęceniem. Świadczą o tym słowa osób, które Go znały: był człowiekiem modlitwy i głębokiego życia duchowego (Bp H. Gulbinowicz). Bp E. Ozorowski nazywa go mistrzem życia wewnętrznego, mówi o nim, iż prowadził wytrwałą pracę nad sobą, wspomina pokorę, skromność i prostotę Księdza Biskupa. Ks. W. Chilmon podkreśla natomiast obecność ofiary w Jego życiu: oddany sprawie Boga i Kościoła bez reszty, gotów do największych poświęceń.

Zasadnicze myśli Bpa Kisiela na temat katechezy:

1. Misją Kościoła jest kontynuacja misji Chrystusa, a więc wypełnianie funkcji prorockiej. Polega ona na głoszeniu Dobrej Nowiny słowem i świadectwem życia. Bp Kisiel ukazywał apostolstwo i katechezę jako dwa uzupełniające się elementy głoszenia Ewangelii. Podkreślał, że obowiązek katechezy spoczywa przede wszystkim na biskupach, kapłanach i osobach zakonnych, ale również na świeckich, których bardzo cenił Ksiądz Biskup.

2. Adresatami katechezy są w Jego nauczaniu głównie dzieci i młodzież, gdyż w tym okresie człowiek jest najbardziej chłonny na przekaz wiary. Katecheza powinna – Jego zdaniem – objąć również ludzi dorosłych, gdyż człowiek na każdym etapie swego życia powinien utrwalać i pogłębiać naukę wiary. Ponadto wraz z rozwojem człowieka pojawiają się nowe problemy, które trzeba rozwiązywać w świetle Ewangelii, i tu z pomocą przychodzi katecheza.

3. Cel katechezy: nie może ograniczać się do przekazu wiedzy religijnej, gdyż ów przekaz ma doprowadzić katechizowanych do pogłębienia relacji z Chrystusem. Katecheza winna być przede wszystkim w służbie wiary – mówi Biskup. Z drugiej strony nie można pominąć nauczania podstawowych prawd wiary, ponieważ wiara będzie wtedy zawieszona w próżni. Aby połączyć te dwie płaszczyzny Biskup poleca syntezę trzech elementów: Biblii, liturgii i modlitwy.

4. Katecheza jest skuteczna, gdy jest poparta przykładem życia. Bp Kisiel przytacza słowa Pawła VI, który mówił, że człowiek chętniej słucha świadków, niż nauczycieli. Jeżeli zaś słucha nauczycieli, to ze względu na to, że są świadkami tego, co głoszą. Wynika stąd, że najistotniejszą sprawą w katechezie jest to, kim jest katecheta. Problem drugorzędny w nauczaniu Biskupa stanowią podręczniki, metody, czy programy, chociaż nie bez znaczenia jest sposób czy treść przekazu wiary.

5. Bp Kisiel wyjaśnia, co powinno być przedmiotem katechezy. Przede wszystkim ukazanie celu życia człowieka, który jawi się z jednej strony jako trudny do zdobycia, a z drugiej jako ogromna wartość. Katechizowany powinien posiadać świadomość, że życie nadprzyrodzone może rozwijać się jedynie jako owoc łaski Bożej, z którą człowiek współpracuje oraz powinien cenić łaskę jako dar, który mu się nie należy. Katecheta powinien wskazać sposoby współpracy z Bogiem, która dokonuje się poprzez odpowiedź na powołanie Boże. Podstawowym powołaniem jest udział w budowaniu królestwa Bożego. Z niego wynikają określone zadania, miejsce ochrzczonego we wspólnocie Kościoła oraz poczucie odpowiedzialności za Kościół. Katecheza ma też ukazać, że doskonałość chrześcijańska polega na wierze i miłości, na nowym życiu w Chrystusie i nie wyczerpuje jej poprawność moralna. Stąd katecheta powinien uczyć odczytywania woli Bożej i kształtować myślenie na sposób Boży, a nie ludzki. Powinien też ukazywać, jak poznane prawdy stosować w życiu. Pomocne w tym będzie zapoznanie katechizowanych z całą historią zbawienia.

Obraz katechety według Bpa Kisiela

Fakt, iż w trudnych dla Kościoła czasach święci byli początkiem i źródłem odnowy jest dla Bpa Kisiela podstawą do twierdzenia, że potrzeba przede wszystkim świętych katechetów. Życzyłbym Archidiecezji Białostockiej i całemu Kościołowi gorliwych i świętych katechetów, zarówno duchownych, jak i świeckich. Biskup wyjaśnia, co oznacza określenie święty katecheta. Święty katecheta to człowiek prowadzący intensywne życie wewnętrzne, którego owocem jest zgodność jego życia z tym, co głosi. Bp Kisiel nazywa katechetę pryzmatem, przez który przepływa światło Boże. I mówi: Jakże czysty i doskonały musi być pryzmat, żeby nie zniekształcał światła Bożego.

Bp Kisiel stwierdza, że święty katecheta powinien być wierny słowu Bożemu. Oznacza to, że głosić ma nie siebie, nie swoją naukę, ale orędzie ewangeliczne, zgodnie ze słowami św. Pawła: Nie głosimy bowiem siebie samych, lecz Chrystusa Jezusa jako Pana, a nas jako sługi wasze przez Jezusa (2 Kor 4, 5).

Ponadto katecheta ma promieniować wiarą, co oznacza, że inni patrząc na niego będą przekonani, że Chrystus jest dla niego najważniejszą osobą w życiu. Katecheta ma też promieniować miłością, zwłaszcza wobec katechizowanych, okazywać im szacunek i zainteresowanie. Miłość najpełniej wyraża się poprzez poświęcenie i ofiarę, stąd katecheta musi być człowiekiem zdolnym do wyrzeczenia i oddania siebie.

Według bpa Kisiela, katecheta nie może pominąć własnego rozwoju intelektualnego. Uzasadnia potrzebę pogłębiania wiedzy słowami Pisma św.: lenistwo bowiem uczy wiele złego (Syr 33, 28). Dostarczenie pokarmu rozumowi będzie owocowało nakierowaniem woli ku dobremu. Ponadto katecheta ma być dobrze przygotowany do przekazywania Dobrej Nowiny, musi więc pogłębiać wiedzę religijną.

Bp Kisiel uważał przekaz wiary za jeden z podstawowych obowiązków Kościoła. Stąd poświęcał katechizacji bardzo dużo uwagi i sam angażował się w to dzieło. Wskazywał, że wiele czynników decyduje o skuteczności przekazu orędzia ewangelicznego, ale zasadniczym – Jego zdaniem – jest osobowość katechety. Inaczej mówiąc: dobrym katechetą będzie święty katecheta.

Anna Kraszewska